Κ.Η. ΛΩΤΟΣ: Επαγγελματική εξουθένωση και τρόποι αποφόρτισης

Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή burnout, όπως επίσης συναντάται, είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει μια κατάσταση ψυχικής και σωματικής εξάντλησης κατά την προσαρμογή του ατόμου στις καθημερινές δυσκολίες που έχουν σχέση με το επάγγελμά του. Σύμφωνα με τον Freudenberger αφορά σε μια κατάσταση εξάντλησης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, ενώ η Maslach & Jackson αναφέρθηκαν εκτενώς σε τρεις παράγοντες: συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση και μείωση των προσωπικών επιτευγμάτων.

Τα συμπτώματα που μπορούν να πλήξουν τον επαγγελματία στην εμφάνιση επαγγελματικής εξουθένωσης μπορεί να είναι τόσο σωματικά (πονοκέφαλοι, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου κλπ) όσο και συναισθηματικά (θλίψη, άγχος, ενοχές κλπ) και συμπεριφορικά (συγκρούσεις με συναδέλφους, χαμηλή ποιότητα στην εργασία κλπ).

Τι μπορεί να προκαλέσει όμως την εμφάνιση του burnout; Ερευνητικά δεδομένα έχουν καταλήξει ότι οι ατομικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, εάν ένα άτομο είναι υπερβολικά αγχώδες και τελειομανές και έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση τότε έχει περισσότερες πιθανότητες να καταλήξει «καμμένος» σχετικά την εργασία του. Επιπρόσθετα, εργασιακοί παράγοντες σχετίζονται άμεσα με την εμφάνιση της διαταραχής αυτής, όπως για παράδειγμα τα εξουθενωτικά ωράρια, οι υψηλές απαιτήσεις και η δυσαναλογία μισθού- προσπάθειας. Ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας οι επαγγελματίες υγείας έχουν έρθει σε επαφή με καινούριες προκλήσεις οι οποίες δυσχεραίνουν την ήδη επιβαρυμένη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Στο επίπεδο της πρόληψης της εργασιακής εξουθένωσης αναφέρουμε συνοπτικά κάποια βοηθητικά μέτρα, κυρίως από τη μεριά της διοίκησης του εκάστοτε φορέα.  Συνεχόμενη υποστήριξη και παρουσία ειδικών ψυχικής υγείας, επιμορφωτικά σεμινάρια και ψυχοεκπαιδεύσεις αλλά και σταθερή εποπτεία εντός ή εκτός πλαισίου βοηθούν τους επαγγελματίες και τους προστατεύουν από τον κίνδυνο εμφάνισης.

Εξίσου σημαντικό όμως είναι και οι επαγγελματίες υγείας να επενδύσουν σε τρόπους αποφόρτισης, τόσο στη διαδρομή τους από και προς την εργασία όσο και μετά την εργασία τους, με τρόπο εξατομικευμένο που ταιριάζει στις ανάγκες τους. Επένδυση στις ανθρώπινες σχέσεις και τήρηση του προσωπικού χώρου και χρόνου είναι μονάχα κάποιες από τις ιδέες αυτές σε συνδυασμό με σωστή διατροφή, άσκηση και πρόγραμμα ύπνου. Σαφώς η χρυσή τομή βρίσκεται ανάμεσα στην αντιμετώπιση σε ατομικό και εργασιακό επίπεδο , ώστε ο εργαζόμενος να νιώθει ότι υποστηρίζεται και ότι ο κόπος του ανταμείβεται.

Εάν νιώθετε ότι μπορεί να βιώνετε έντονα συμπτώματα άγχους, κούρασης και συνεχούς δυσαρέσκειας από την εργασία σας, συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας έτσι ώστε να δομήσετε από κοινού ένα πρόγραμμα υποστήριξης και θεραπείας.

Μαίρη Βοκορόκου

Ψυχολόγος